Thangtong Gjalpo

Thangtong Gjalpo

tyb. ཐང་སྟོང་རྒྱལ་པོ་, wylie: thang stong rgyal po

Czagzampa lub Drubthob

Miejsce urodzenia	Lhazê
Zawód, zajęcie	jogin, bodhisattwa, mahasiddha, terton, egzorcysta, filozof, wynalazca, inżynier, konstruktor, architekt, urbanista, malarz, rzeźbiarz, poeta, kompozytor, dramaturg, metalurg, kowal, ludwisarz, hutnik, lekarz, geolog i polityk.
Narodowość	tybetańska
Multimedia w Wikimedia Commons

Thangtong Gjalpo zwany Czagzampa lub Drubthob (tyb. ཐང་སྟོང་རྒྱལ་པོ་, wylie: thang stong rgyal po; 1361–1485^[1], 1385–1464^[2], 1375–1464^[3], 1385–1465^[4], 1385–1510, 1385–1509^[5] lub 1361–1483) – tybetański jogin, bodhisattwa, mahasiddha, terton^[6], egzorcysta, filozof, wynalazca, inżynier, konstruktor, architekt, urbanista, malarz, rzeźbiarz, poeta, kompozytor, dramaturg, metalurg, kowal, ludwisarz, hutnik, lekarz, geolog i polityk.

Urodził się w Lhazê (Lha rtse) w prowincji Tsang^[7]. Ze względu na różnorodność zainteresowań porównywany do Leonarda da Vinci^[8]. Szczególnie znany jako budowniczy kilkudziesięciu (lub ponad 100) drewnianych i żelaznych mostów na terenie Tybetu i Bhutanu^[9]. Rozwiązania techniczne zastosowane przy ich konstruowaniu były, jak wykazały przeprowadzone w Szwajcarii badania, najlepsze z możliwych^[10]. Niektóre ze stworzonych przez niego i wciąż istniejących mostów to most w Phuncoling na Cangpo, most w Cung Ribocze w Tybecie Zachodnim oraz obecnie zniszczony most w Lhundrup^[11].

Wzniósł również 111 czortenów^[12] (między innymi Gjang Rumocze nieopodal Lhazê)^[13], liczne świątynie i klasztory, między innymi Lhundup Teng, ważny ośrodek linii Sakja w regionie Kham we wschodnim Tybecie.

Zajmował się odlewaniem z brązu i żelaza różnych przedmiotów rytualnych, np. dordże^[14].

Odkrył również wiele term ziemi^[15][16].

Budował różnego rodzaju łodzie i statki^[17]. Jako jeden z pierwszych w Tybecie konstruował promy^[18] (zbudował ich 118).

Wsławił się także jako lekarz. Przypisuje mu się opracowanie „czerwonej pigułki” oraz „białej pigułki”, leków stosowanych odpowiednio w przypadku chorób związanych ze znacznie podwyższoną temperaturą i dolegliwościami żołądkowymi. Oba te specyfiki są w dalszym ciągu powszechnie stosowane w medycynie tybetańskiej. Miał opanować wiele epidemii, w tym epidemie cholery^[19] w Lhasie w XV wieku. Stworzył też medytację długiego życia.

Był autorem pieśni ludowych i wierszy popularnych w Tybecie i Bhutanie.

Stworzył misterium Acze Lhamo będące połączeniem dramatu i opery, opierające się na tradycyjnych motywach buddyjskich^[20]. Założył pierwszą trupę odtwarzającą ten rodzaj sztuki scenicznej. Podróżował z nią po Tybecie, zbierając w ten sposób pieniądze na swoją działalność budowlaną^[21]. Pozostawił również wiele dramatów obrzędowych (czham)^[22].

Na temat życia i dokonań Thangtonga Gjalpo powstało wiele opracowań, w tym dwa na terenie samego Tybetu. Autorem pierwszego z nich był bratanek mahasiddhy^[23].